Jehaes, made in Hoeselt

Er was een tijd dat in Hoeselt nog geen Jehaesen leefden...
Op de drempel van de 15de eeuw, als de Buckinxen, de Lambrechtsen en andere geslachten die de tijd zullen trotseren al duchtig aan hun stamboom werken, valt er in de Hoeseltse documenten nog geen Jehaes te bespeuren.
En toch!

Soldaat van Napoleon de Grote

In oktober 1795 werd het Prinsbisdom Luik, waartoe Hoeselt behoorde, wettelijk aangehecht bij de Frans Republiek. De Franse overheersing bracht grote veranderingen, nieuwe instellingen en nieuwe wetten. In het Ancien Régime, tot aan de Franse tijd dus, kenden onze streken geen militaire dienstplicht. Wie zich geroepen voelde kon vrijwillig dienst nemen in het leger van de één of andere veldheer.

In september 1798 kwam er echter een Franse wet die bepaalde dat elke gemeente een lijst moest aanleggen met de namen van de jongens die in aanmerking kwamen voor de verplichte legerdienst in het Franse leger. Alle mannelijke burgers van 20 tot 25 jaar moesten zich laten inschrijven op de conscriptielijst. Wie ingeschreven was werd een conscrit genoemd. De Fransen bepaalden het contingent te leveren soldaten - en de gemeenten dienden hun getal te leveren - te beginnen met de twintigjarigen. Vóór de aanhechting was het systeem hier onbekend en het werd dan ook ervaren als bijzonder streng. Het zou mede aanleiding geven tot de Boerenkrijg die al in oktober van hetzelfde jaar 1798 uitbrak en eindigde in december toen de opstandige vrijheidsstrijders bij Hasselt werden verslagen.

De eerste lichting leverde hier te lande niet het beoogde aantal soldaten op. In 1799 bepaalde een uitzonderingswet dat de nieuwe lichting bij loting zou worden samengesteld. In principe was deze procedure eenmalig maar in de praktijk werd ze de eerstkomende jaren oogluikend toegestaan en later algemeen gebruikt. De loting is in België pas afgeschaft in 1909.
De minimumleeftijd van de jonge miliciens, die volgens de eerste wet op twintig jaar was gesteld, daalde in de Franse keizertijd tot achttien jaar. Dat blijkt althans uit de Hoeseltse overlijdensregisters: verschillende jongens van negentien, zelfs één van achttien, stierven in dienst van de Franse keizer...

Napoleon Bonaparte werd keizer gekroond op 2 december 1804. Tot aan zijn ultieme nederlaag in Waterloo heeft hij haast voortdurend oorlog gevoerd.