Hoeselt Vrugger   |     Contact   |     Zoeken
 
 

 

Voorvaderen

Soldaat van Napoleon de Grote

In oktober 1795 werd het Prinsbisdom Luik, waartoe Hoeselt behoorde, wettelijk aangehecht bij de Frans Republiek. De Franse overheersing bracht grote veranderingen, nieuwe instellingen en nieuwe wetten. In het Ancien Régime, tot aan de Franse tijd dus, kenden onze streken geen militaire dienstplicht. Wie zich geroepen voelde kon vrijwillig dienst nemen in het leger van de één of andere veldheer.

In september 1798 kwam er echter een Franse wet die bepaalde dat elke gemeente een lijst moest aanleggen met de namen van de jongens die in aanmerking kwamen voor de verplichte legerdienst in het Franse leger. Alle mannelijke burgers van 20 tot 25 jaar moesten zich laten inschrijven op de conscriptielijst. Wie ingeschreven was werd een conscrit genoemd. De Fransen bepaalden het contingent te leveren soldaten - en de gemeenten dienden hun getal te leveren - te beginnen met de twintigjarigen. Vóór de aanhechting was het systeem hier onbekend en het werd dan ook ervaren als bijzonder streng. Het zou mede aanleiding geven tot de Boerenkrijg die al in oktober van hetzelfde jaar 1798 uitbrak en eindigde in december toen de opstandige vrijheidsstrijders bij Hasselt werden verslagen.

De eerste lichting leverde hier te lande niet het beoogde aantal soldaten op. In 1799 bepaalde een uitzonderingswet dat de nieuwe lichting bij loting zou worden samengesteld. In principe was deze procedure eenmalig maar in de praktijk werd ze de eerstkomende jaren oogluikend toegestaan en later algemeen gebruikt. De loting is in België pas afgeschaft in 1909.
De minimumleeftijd van de jonge miliciens, die volgens de eerste wet op twintig jaar was gesteld, daalde in de Franse keizertijd tot achttien jaar. Dat blijkt althans uit de Hoeseltse overlijdensregisters: verschillende jongens van negentien, zelfs één van achttien, stierven in dienst van de Franse keizer...

Napoleon Bonaparte werd keizer gekroond op 2 december 1804. Tot aan zijn ultieme nederlaag in Waterloo heeft hij haast voortdurend oorlog gevoerd.

In veel families wordt de overlevering gekoesterd van de tragische, soms heroïsche, maar meestal trieste belevenissen van een verre verwant die in het begin van de 19de eeuw en in verplichte dienst van de Franse keizer half Europa doorkruiste en in het beste geval uitgeput en ondervoed terugkeerde, al dan niet met littekens op lichaam en ziel.

Maar niet alle jongens kwamen veilig thuis...
Wellicht sneuvelde een aantal van hen op het slagveld. Hun namen zijn echter niet bekend en het is de vraag of de familie ooit werd verwittigd.

In de registers van de burgerlijke stand treffen we wél overlijdensakten aan van jongelui die ergens in den vreemde in een veld- of ander hospitaal de geest gaven. Deze berichten bereikten de gemeente soms pas jaren na datum.

Zijn gestorven in dienst van Napoleon...

Reggio, Italië
Pierre Gielen, dragonder, wordt op 4 november 1806 opgenomen in het ziekenhuis van Reggio. Hij sterft er op 15 december 1806.
Overlijden geregistreerd in de registers van Hoeselt op 6 maart 1807.

Pierre Gielen werd op 7 juli 1785 geboren als zoon van Wolter Gielen en Maria Jehaes. Wolter was wever en het gezin woonde in Hoeselt-Dorp, in de Kielstraat (nu de L.Lambrechtsstraat)

Friedrichshafen, Pruisen
Simon Devoet, huzaar, sterft op een niet genoemde datum in Fridericks Hoffra, Pruisen in het militair hospitaal aldaar ten gevolge van een fièvre nerveuse.
Overlijden in Hoeselt geregistreerd op 7 augustus 1807.

Simon Devoet werd op 25 maart 1786 geboren als zoon van Jan Antoon Theodoor Devoet en Elisabeth Hollants. Het gezin woonde in de Hulstraat, in de huidige hoeve Clerx. Simons vader was ridder.

Straatsburg, Frankrijk
Op 4 september 1809 overlijdt Mathias Jehaes in het militair hospitaal van Straatsburg. Het is zijn twintigste verjaardag.
Het overlijdensbericht bereikt Hoeselt pas in 1810.

Mathias was de zoon van Mathias Jehaes en Anna Gertrudis Ketelslegers. Het gezin, waarin zeven kinderen werden geboren, woonde in Hoeselt in de Kielstraat. De vader en zijn zonen waren linnenwevers. Vóór Mathias waren al vier kinderen van het gezin overleden.

Verchain Maugré, Noord-Frankrijk
Jean Snellinx, verkenner in het 15de regiment lichte infanterie, sterft op 14 januari 1810 om zes uur 's avonds ten huize van een zekere Philippe Ignace, handwerker. In november 1809, een kleine maand na het vertrek van de nieuwe lichting uit Maastricht, schreef hij zijn ouders een brief vanuit St.-Denis bij Parijs: ik ben nog fris en gezond...

St. Dinis den 15 november 1809.

Seer beminde vader ende moeder, broeders en susters en menonck,

Ick laet U altemael de goeden dag seggen en al mijn wel bemiende vrienden en ick laet U weeten dat ick nog fris en gesont ben en dat hoop ick ook van u te ontfangen altemael in korten tijt en ick laet u weeten dat ick groot plasier gehad heb op de reijs en ick laet u weeten dat wij den 26 october vertrocken sijn uyt Mastricht tot Tongeren en den 10 november ariveerden wij in St. Dinis, 85 uren van Mastricht en soe haest wij daer in de kasermen quaemen moesten wij onse kleederen uyt doen en soldate kleederen aen doen en wij hebben onze kleederen en waepens allemael en den 13 november moesten wij exsciseren alle dagen 2 mael smorgens van 7 tot 10 uren en naemiddag van 12 tot 4 uren en op reijs kregen wij alle dagen 11 fransche st. en onder half pond brood of wij veel of weijnig masscherden en het jaer 6 en 7 is onder de saschuers en het jaer 8 - 9 - 10 die sijn onder de voltasuers te voet en ick ben ook onder de voltasuers onder het 15 regiment 3 platon tevoet en wij meijnde dat wij nae Prijs moesten gaen maer een uur van Prijs kregen wij de tijn dat wij nae St. Dinis moesten nu sijn wij nog een uur van Prijs en daer sijn wij op den dipo en stelt u alle mael te vreden gelijck ick ook maer gij mogt niet nae laeten van met den eerste te schrijven.
Dit is mijn eersten brief

Joannis Snellinx Uwen odmoedigen en onderdanigsten soon

Mon adresse
Chasseur au dépot du 15e Régiment
d'infanterie légère à St. Denis près Paris.
Jean Snellinx was geboren op 10 september 1790 als zoon van Willem Snellinx en Christina Thewissen. Het gezin telde zes kinderen en woonde bovenaan in de huidige Hombroekstraat (de hoeve "Reneres", nu de familie Thewissen). Vader en zonen waren landbouwers-wevers. Volgens familieverhalen zouden twee andere zonen uit dit gezin later deelnemen aan de veldtocht naar Rusland (1812). Ze keerden uitgemergeld door ontbering, maar levend, terug.

Vilvoorde, België
Gisbert Berden, jager te paard, sterft op 28 maart 1810 in het burgerlijk gasthuis (hospice civil) van Vilvoorde.

Gisbert Berden werd geboren in Sint-Huibrechts-Hern op 11 maart 1790 als zoon van Hendrik Berden en Gertrude Kelles. Het gezin telde vijf kinderen.

Lerider (Lerida), Spanje
Mathias Bils, grenadier in de derde compagnie van het 121ste regiment, bezwijkt op 14 mei 1810 in de gemeente Lerider in Spanje aan zijn verwondingen.
Overlijden in Hoeselt geregistreerd in december 1811.

Mathias werd geboren op 7 juni 1788 als zoon van Willem Bils en Catharina Weijns, landbouwers in Kruis-Oppikoven. Het gezin telde negen kinderen.

Boulogne-sur-Mer, Frankrijk
Pierre Vandenbeuck, fuselier, 20 jaar oud, wordt op 14 juli 1810 in het ziekenhuis van Boulogne-sur-Mer opgenomen en sterft er op de 30ste van dezelfde maand.
Dit overlijdensbericht bereikt Hoeselt pas op 27 februari 1812.

Pierre Vandendbeuck was geboren in Montfort, ten zuiden van Roermond. Het feit dat het overlijdensattest naar Hoeselt werd gestuurd en daar geregistreerd staat, geeft aan dat zijn ouders hier woonden. Hun namen zijn echter nergens terug te vinden.

Salamanca, Spanje
Henry Panis, verkenner, sterft in het Sint-Bernardo-hospitaal van Salamanca op 17 november 1810. Hij is er binnengebracht op 11 oktober.
Het overlijdensbericht is in Hoeselt geregistreerd op 11 december 1811.

Henry werd geboren op 28 juli 1788 als zoon van Jan Panis en Maria Scherpenberg. Het gezin telde acht kinderen. Maria stierf in 1797, Jan hertrouwde in 1798. Hij was toen dagloner, later staat hij vermeld als wever. Het gezin woonde in het Hombroek.

Gent, België
Gisbert Mulckers, fuselier, 25 jaar, wordt op 15 september 1811 binnengebracht in het ziekenhuis van Gent en overlijdt er op 22 oktober ten gevolge van une zyphe.

Gisbert was de zoon van Libert Mulckers en Anna Vossen. Het gezin woonde in Althoeselt in de Broekstraat. Libert was afkomstig van Niel en Anna van Althoeselt. Hun huwelijk is elders ingezegend en Gisbert werd niet in (Alt)Hoeselt geboren.

Perpignan, Frankrijk, Pyreneeën
Antoon Moesen, fuselier, overlijdt ten gevolge van koorts op 5 maart 1812 in het burgerlijk hospitaal van Perpignan waar hij op 31 januari is binnengebracht.
Overlijden in Hoeselt geregistreerd in 1816.

Antoon Moesen werd op 10 januari 1787 geboren als Antoon Zegers maar in 1790 gewettigd door het huwelijk van Jan Moesen met zijn moeder Joanna Zegers. In dit gezin werden nog vier andere kinderen geboren. Antoons moeder stierf in 1802. Vader Jan hertrouwde in 1804 en uit zijn tweede huwelijk sproten nog zeven kinderen.
De gezinnen woonden in het centrum van Hoeselt. Het beroep van vader Jan werd van in de jaren 1790 tot in de jaren 1820 op velerlei manieren omschreven: hij was tegelijk herbergier, handelaar in tabak, koopman en verkoper, winkelier. Bij zijn dood in 1847 was hij landbouwer.

Brielle, Nederland
Paul Portugaels, 24 jaar, soldaat en conscrit van het jaar 1808, sterft op 3 oktober 1812 in het ziekenhuis van Brielle ten gevolge van een fièvre nerveuse. Hij was opgenomen op 15 september.
Overlijden in Hoeselt geregistreerd in 1816.

Paul Portugaels werd geboren op 3 febuari 1788 als zoon van Mathias Purtugaels en Pentecostes Brauns. Het gezin Portugaels telde zeker acht kinderen en woonde in Hoeselt Op den Bergh (de Bergstraat). In het begin van de 19de eeuw was vader Mathias landbouwer. Bij zijn overlijden in 1817 was hij verkoper van jenever.

Osnabrück, Duitsland
Caspar Thielen, militair jager, overlijdt op 6 augustus 1813 in het militair hospitaal van Osnabrück.
Overlijden in Hoeselt geregistreerd in 1816.

Caspar Thielen werd in Hoeselt geboren op 7 januari 1791 als zoon van Jan Thielen en Maria Gilissen. Caspar had een oudere zus, maar noch van zijn ouders, noch van zijn zus, is er in de Hoeseltse registers verder enig spoor terug te vinden.

Veere, Nederland
Henry Stegen, fuselier, geen 19 jaar oud, sterft op 8 augustus 1813, na 22 dagen hospitalisatie, in het militair hospitaal van Veere (ingericht in de Grote Kerk aldaar), aan de gevolgen van fièvre alexique.
Overlijden in Hoeselt geregistreerd in 1816.

Henry Stegen werd op 19 augustus 1894 geboren als natuurlijke zoon van Maria Stegen. Zijn moeder, die geboren was in 1766, woonde bij haar overlijden in 1829 in de Broekstraat (het Broek) in Hoeselt.

Maastricht, Nederland
Christiaen Croegs, soldaat, overlijdt op 17 november 1813 in Maastricht.

Christiaen werd geboren in Schalkoven op 7 januari 1791 als zoon van Henricus Croegs (Croes, Croix, Croux) en Maria Joanna Daniëls. Het gezin telde acht kinderen.

Hamburg, Duitsland
Jan Wolters, militair jager, geen 20 jaar oud, sterft op 17 april 1814 in het ziekenhuis van Hamburg waar hij op 1 april is binnengebracht.
Overlijden in Hoeselt geregistreerd op 15 maart 1815.

Jan Wolters werd geboren op 14 november 1794 als zoon van Antonius Wolters en Anna Lambrichts. Het gezin woonde in de Sabstraat en telde zes kinderen. Antonius, die wever was, stierf in 1812. Ook zijn zonen waren of werden wevers.

Maagdenburg, Duitsland
Henry Oleviers, huzaar, wordt op 15 april 1814 binnengebracht in het militair hospitaal van Maagdenburg. Hij sterft er op 5 mei 1814 aan ondervoeding of uittering (marasme).

Henry Oleviers werd geboren op 24 december 1789. Hij was de zoon van Nicolaes Oleviers en Maria Noben. Het gezin telde tien kinderen en woonde in het Kruis, meer bepaald in de Hel. Vader Oleviers was timmerman.

Allons enfants de la patrie...


Heeft u aanvullende informatie, vragen of opmerkingen?
Mail gerust naar reacties@hoeseltvrugger.be