Peukes... of waar de Geritsen vandaan komen

Bils
De stammoeder van de oudste stam Hoeseltse Geritsen was Catharina Bils.
Catharina werd in Hoeselt geboren op 5 februari 1710 in het gezin van Paulus Bils en Joanna Theuwissen.
Paul Bils was afkomstig van Rutten en raakte in Hoeselt verzeild door er in 1695 te trouwen met ene Anna Daenen. Anna schonk hem drie kinderen en stierf in de herfst van 1702.
In de zomer van 1703 hertrouwde Paulus met Joanna Theuwissen.
Er volgden nog zes kleine Bilsjes. Eén van hen was Catharina.

Vier huwelijken
Het openbaar leven van Catharina begon in 1736 toen ze trouwde met de Hasseltse weduwnaar Jan Crusemaeckers. Catharina vertrok met haar man naar Hasselt, meer bepaald naar Treckschueren.
Het is niet absoluut – maar toch bijna – zeker dat er in dit huwelijk op zijn minst één zoon is geboren: Willem Crusemaeckers.
Echtgenoot Jan Crusemaeckers stierf in de jaren 1740.

In diezelfde jaren 1740 hertrouwde Catharina met ene Jan Gerens. Het gezin bleef voorlopig in Treckschueren wonen.
Uit dit tweede huwelijk kennen we twee kinderen:
Marie Gerens, in 1747 geboren in Treckschueren.
Paulus Gerens, hij kwam in Hoeselt ter wereld op 17 mei 1750.
Hun vader, Jan Gerens, stierf al op 26 juni 1753; in Hoeselt. Hij was zesendertig jaar oud.

In november van hetzelfde jaar trouwde Catharina dan met een echte Hoeselaar: Jan Vanspauwen, zoon van Hieronimus Vanspauwen en Maria Phoeps.
Dit derde huwelijk breidde haar kroost uit met een vierde telg:
Hieronimus Vanspauwen, geboren op 9 januari 1755.
Ook de derde man van Catharina was maar zesendertig toen hij in maart 1756 overleed!

Tenslotte kwam er nog een vierde huwelijk: in mei 1757 werd Hendrik Stulens de gelukkige. Hendrik, 18 jaar jonger dan Catharina, was de zoon van Hendrik Stulens en Catharina Jehaes.
Dit huwelijk bleef kinderloos.

Ondertussen...
In het voorjaar van 1747 traden twee zussen van Catharina in het huwelijk.
In september 1747 stierf vader Paul Bils, in 1755 zijn weduwe Joanna.
Verdeelden de kinderen Bils de ouderlijke nalatenschap pas, zoals gebruikelijk, na de dood van hun moeder? Of kregen de dochters vrij vlug na de dood van hun vader een perceel bouwgrond toegewezen? Dat kan best het geval zijn, want... Catharina en haar toenmalige man Jan Gerens vestigden zich tussen 1747 en 1750 in Hoeselt; EN zus Anna, die in 1747 trouwde met Paulus Broeders, woonde, zoals later zal blijken, naast Catharina.

Waar ze woonden
Het gemengd gezin Stulens-Bils woonde in 1763, ten tijde van de toen gehouden volkstelling, in het kwartier Cruys-Hombroek, te weten aan het eind van de huidige Hoogstraat waar de straat een hoek vormt met de Heibrikstraat.

Henricus Stulens villicus locatarius et Catharina Bils uxor ejus.
Filius Catharinae Wilhelmus, Maria Gerits uti ancilla, Paulus Gerits 13, Hyronimus Vanspauwen 8 an.

In de volkstelling moesten alle werkbekwame inwoners van 15 jaar of ouder verplicht vermeld staan; de jongere kinderen zijn in Hoeselt ook in de telling opgenomen, expliciet met hun leeftijd.

Zo woonden volgens deze telling in het betreffende huis:

Hendrik Stulens, landbouwer met pachtlanden, en zijn vrouw Catharina Bils
Willem, de zoon van Catharina
Maria Gerits als meid
Paulus Gerits, 13 jaar
Jerôme Vanspauwen, 8 jaar

De pastoor, die de volkstelling opstelde, was niet altijd erg volledig en duidelijk in zijn registratie: zoon Willem kreeg geen familienaam en dochter Maria, die vermoedelijk hielp in het huishouden, staat als meid geboekstaafd! Dat Maria, Paulus en Jerôme kinderen waren van Catharina wordt hier trouwens ook niet vermeld!

Even stilstaan bij de vraag of de hofstee, de vermoedelijke voorloper van de hoeve die later 'bij Peukes' zou genoemd worden, misschien toch van Hendriks kant zou kunnen komen, of - zoals vermoed - van de kant van Catharina...
Catharina stierf op 28 november 1778 en Hendrik op 30 maart 1788. Alhoewel de vijftigjarige Hendrik in 1778 ongetwijfeld nog bekwaam moet geweest zijn om een eigen bedrijf verder te zetten, was het zijn stiefzoon Paulus Gerits die in 1779 de belastingen betaalde die verbonden waren aan de uitbating. We mogen dus aannemen dat de hoeve niet van Hendrik of diens ouders kwam, maar dat Hendrik bij zijn huwelijk zowel de hoeve als het gezin van Catharina onder zijn hoede nam.
Het feit dat in 1763 Catharina's zus Anna Bils en haar man de bewoners waren van het aangrenzend pand, versterkt het vermoeden dat beide percelen ooit tot het 'patrimonium' van hun vader Paulus Bils behoorden.

Gerens wordt Gerits
In die volkstelling is, met betrekking tot de kinderen uit het gezin Gerens-Bils, voor het eerst de naam Gerits gebruikt in plaats van Gerens. Vanaf dan zal het Gerits blijven.

Catharina's kinderen
De leeftijd van Catharina's zoon Willem is in de volkstelling niet vermeld, dus was hij ouder dan 15 jaar. Hij was geen zoon van Hendrik Stulens, anders had er 'hun' zoon gestaan. Was hij een Gerits of een Crusemaeckers?
Op het antwoord moeten we nog even wachten tot de kinderen groot zijn!

zoon Willem... Crusemaeckers
Op 23 oktober 1776 trouwde een Willem Crusemaeckers, die gedoopt was in Hasselt, in Hoeselt met een Gertrudis Stulens. Gertrudis was een jongere zus van Hendrik Stulens, de vierde man van Catharina Bils! Paulus Gerits was getuige bij het huwelijk. Willem Crusemaeckers werd (later) peter van een zoontje van Paulus Gerits en van een zoontje van Marie Gerits.
Het is mogelijk dat om het even welke Willem Crusemaeckers, geboren in het Hasseltse, in Hoeselt een bruid vond. En die bruid kon toevallig de zus zijn van de man van de weduwe van ene Jan Crusemaeckers uit Hasselt. Maar zou dan 'het stiefneefje van de bruid' getuige zijn bij het huwelijk? En dat terwijl er in het gezin Stulens-Jehaes talrijke kanditaten waren? Bij zijn overlijden, in augustus 1792, was Willem 50 jaar oud: geboren in of rond 1742. Een combinatie van al deze gegevens leidt tot de conclusie dat Catharina's zoon Willem vast en zeker een Crusemaeckers was, deze Willem Crusemaekers.

In het gezin Crusemaeckers-Stulens zijn geen kinderen geboren. Gertrudis stierf in 1806, ze was 69 jaar.

Maar de naam Crusemaeckers is - tot nog toe - in Hoeselt onsterfelijk gebleven!
Naar Willem Crusemaeckers werd het hoekhuis van de Dorpsstraat met de Gieterijstraat (toen Stocksteeg) genoemd: bij Crusemekkers. Het echtpaar Crusemaeckers-Stulens hield er een brouwerij annex herberg.

dochter Maria Gerits
Marie Gerits trouwde in januari 1775 met Martinus Wagemans, zoon van Martinus en Isabella Vanmanshoven. Het gezin werd gezegend met zes kinderen.
Martinus stierf in 1795, Maria is overleden in 1817.

zoon Jerôme Vanspauwen
Jerôme, of Jeroen, Vanspauwen trouwde op 8 april 1782 -hatstiek- met Ida Lambrechts, een dochter van Willem Lambrechts en Anna Noben.
Hun zoontje Jan kwam een kleine week later ter wereld. Jantje zou in oktober overlijden. Ook dochtertje Anna, dat twee jaar later werd geboren, was maar twee weken oud toen ze stierf.
Vrouw Ida is op 27 juli 1798 overleden. Een goede maand later, op 8 september 1798, hertrouwde Jerôme al met Ida Thijs, een dochter van Henry Thijs en Catharine Aerden. En geen twee weken later... op 21 september 1798 werd Catherine geboren, het oudste kind in het gezin Vanspauwen-Thijs. Er volgden nog drie kinderen, geboren tussen 1802 en 1815.
Jerôme was dagloner. Hij woonde met zijn gezin(nen) op het Hardveld. Hij stierf in februari 1841, zijn weduwe Ida in november 1853.

zoon Paul Gerits
Paul zou instaan voor het verderzetten van de naam Gerits in Hoeselt. Althans de naam van de specifieke Peukes-Geritsen.

In de tweede helft van de 18de eeuw waren de twee kinderen van Jan Gerens de enige Geritsen in Hoeselt.
[In Althoeselt was er het echtpaar Jan Gerits x Anna Doms, dat vanaf 1768 in de kleine kinderen zat. Deze Jan Gerits was niet verwant met de Hoeseltse Jan Gerens.
Ook in de 19de eeuw vonden enkele uitheemse Geritsen een bruid in Hoeselt]

Paul Gerits trouwt op 11 oktober 1778 met Elisabeth Vandecatsbeeck uit Beverst
Elisabeth was geboren op 11 februari 1754 als dochter van Cornelis Vandecaetsbeeck en Elisabeth Minnaers.

Paul en Elisabeth waren landbouwers en ze woonden met hun gezin in de ouderlijke Peukes-hoeve.
Paul stierf op 22 april 1818, Elisabeth zou overlijden op 27 januari 1837.

In het gezin Gerits-Vandecaetsbeeck zijn zeven kinderen geboren.
Drie van hen stierven op vrij jeugdige leeftijd.
Dochter Maria Catharina trouwde met Jean Cuijpers, 'tonnelier' of kuiper in het Dorp.
Dochter Elisabeth trouwde met Hubert Kellens van Hern.
Zoon Jan verdwijnt na de jaren 1820 uit de Hoeseltse annalen.

Alleen zoon Cornelis, geboren op 27 maart 1784, zou in Hoeselt zorgen voor een volgende generatie Geritsen.

Volgens de volkstelling van 1820 -die in feite pas in 1821 voltooid werd- woonden tezamen in de ouderlijke woning aan de Hombroekstraat:

Gezinshoofd Elisabeth Vandecaetsbeeck, weduwe;
Corneil Gerrits, haar zoon, weduwnaar;
Jean Gerrits, haar zoon, ongehuwd;
haar kleinzonen Paul en Jean Martin Gerrits, de kinderen van Corneil en Elisabeth Bollen(+).

Cornelius Gerits trouwt in mei 1807, in Bilzen, met Elisabeth Bollen uit Spurk
Elisabeth was geboren op 16 november 1778 als dochter van Jan Bollen en Anna Maria Schils.
Cornelius volgde zijn ouders op als landbouwer in de ouderlijke hoeve. Toen hij in 1855 stierf was hij lid van de gemeenteraad en van het Gesticht van Weldadigheid.
Elisabeth Bollen stierf al op 13 juni 1814, een maand na de dood van haar jongste dochtertje.

In het gezin Gerits-Bollen zijn drie kinderen geboren: twee zonen en een dochtertje.
Het jongste kind, een meisje, stierf toen het goed één jaar oud was.
De tweede zoon, Jean Martin, werd priester en keerde als gepensioneerd pastoor terug naar het ouderlijk huis om van daaruit naar zijn hemelse vader terug te keren in 1884. Zijn overlijden werd aangegeven door zijn neven Cornelis en Jehannes, de zonen van zijn broer Paul.
De oudste, Paul, zorgde voor nageslacht...

Paul Gerits trouwt in Hoeselt op 10 juni 1829 met Pentecoste Pollaers
Pentecote was op 21 mei 1809 geboren als dochter van Jan Pollaers en Catharina Jehaes, landbouwers op de hoeve Kriekendaal.
Paul, Pentecoste en hun kroost woonden bij Pauls vader Cornelis op de hoeve.
In het korte huwelijk van Paul en Pentecoste zijn vijf kinderen geboren:

geboorte	Gerits	overlijden	huwelijk	partner
12-11-1829 04-05-1831 10-02-1833 13-01-1834 13-02-1836	Cornelius Catharina Elisabeth Elisabetha Joannes Martinus Paulus	+30-08-1893 + 25-02-1833 + 21-01-1896 + 30-12-1839	x x 10-04-1861 x 22-02-1865	Margaretha Isabella Claesen Willem Lormans, Beverst Elisabeth Thijs

En dan stierf in 1837 Paul, geen dertig jaar oud.
Na de dood van haar echtgenoot bleef Pentecoste met haar kinderen bij schoonvader Cornelis inwonen, ook toen ze een nieuwe man leerde kennen en...

Pauls jonge weduwe hertrouwde op 1 december 1841 met de nog jongere Willem Cloosen uit Hern.
Al op 31 januari 1842 werd in Hoeselt de kleine Libertus Cloosen geboren, terwijl zijn papa Willem nog in Hern woonde. In mei 1843 kwam hun tweede zoontje Frans ter wereld. Dit keer woonden beide ouders in Hoeselt-Hombroek, vermoedelijk bij Cornelis Gerits.
Hun huwelijksgeluk was van korte duur: Pentecoste stierf op 30 oktober 1843; Fransje is drie maanden later in Hern overleden: Willem Cloosen was met zijn kinderen teruggekeerd naar zijn geboortedorp.

Cornelis en Joannes-Martinus Gerits, de zonen van Paul en Pentecoste, bleven in Hoeselt bij hun grootvader wonen en zouden de stam Gerits een beetje meer "body" geven...

Cornelis Gerits trouwt begin jaren 1860 met Margaretha Isabella Claesen
Margaretha Isabella was op 19 april 1836 geboren in Waltwilder-Amelsdorp. Zij zou in Hoeselt overlijden op 19 maart 1916.
Het echtpaar Gerits-Claesen bleef wonen op de hoeve in het Hombroek.
In dit huwelijk zijn negen zonen geboren! Alleen de jongste drie zonen werden volwassen en trouwden.

geboorte	Gerits	overlijden	huwelijk	partner
02-08-1863 12-03-1865 15-04-1866 26-04-1867 16-07-1868 10-03-1871 24-07-1873 27-12-1875 22-02-1878	Paul Jean Jean Martin Gerard Joannes Joseph Joseph Mathijs Joannes Martinus Joseph Marie Joannes Martinus Paulus Cornelius	+ 29-08-1863 + 06-05-1865 + 11-05-1866 + 23-07-1867 + 17-04-1873 + 12- 03 1959	x 14-09-1900 x 14-09-1904 x 02-04-1921	Margarite Vanspauwen Maria Wilhelmina Thoelen Elisabeth Thijs

Zoon Joseph trouwde met Margarite Vanspauwen.
Margarite (Mergo), geboren op 17 mei 1881, was de dochter van Petrus Josephus Vanspauwen, landbouwer, en Elisabeth Gielen.
Dit echtpaar ging in Bilzen wonen.

Zoon Joannes Martinus trouwde met Maria Wilhelmina Thoelen.
Maria Wilhelmina, geboren op 15 januari 1875, was de dochter van Louis Thoelen en Joanna Philomena Lambrechts, landbouwers op de Neder, bij het begin van de Oude Nederbaan.
In hun eerste huwelijksjaren woonde het gezin in het ouderlijk huis Thoelen. Begin jaren 1920 werd de winning Grote-Bivelen te koop gesteld. Het echtpaar Gerits-Thoelen kocht de hoeve en het gezin verhuisde naar Grote-Bivelen... onder Bilzen.

Zoon Paulus Cornelius trouwde met Elisabeth Thijs.
Elisabeth, geboren op 18 september 1882, was de dochter van Willem Thijs en Joanna Paquay, landbouwers in het Kruis. Dit echtpaar vestigde zich in de ouderlijke hoeve Gerits, bij Peukes. Hun huwelijk bleef kinderloos.

Ter gelegenheid van het huwelijk van Paulus Cornelius en Elisabeth werd een familiefoto gemaakt van de aanwezigen op de bruiloft. Deze foto wordt besproken in de rubriek "Kiekjes gekeken".

Joannes Martinus Gerits trouwt op 22 februari 1865 in Hoeselt met Elisabeth Thijs
Elisabeth was op 20 mei 1834 in het Kruis geboren als dochter van Simon Thijs en Anna Parthoens. Ze zou er overlijden op 27 januari 1896, zes dagen na haar man.

[Elisabeth Thijs was de nicht van Willem Thijs, wiens dochter in 1921 trouwde met Paulus Cornelius Gerits uit het gezin Gerits-Claesen]

Joannes Martinus en Elisabeth woonden in het Kruis.

Hun kinderen:

geboorte	Gerits	overlijden	huwelijk	partner
13-01-1866 13-01-1868 21-01-1870 27-12-1871 21-02-1874 17-07-1877	Paul Anna Maria Pentecôte Catherine Simon Catharina Cornelius Johannes	+ 20-02-1947 + 22/12/1929 + 21-03-1944 + 21-03-1931 + 13-01-1939 + 09-01-1936	x ongehuwd ongehuwd x ongehuwd ongehuwd	Marie Catherine Jehaes Catharina Lambrechts

Zoon Paul trouwde met Marie-Catherine Jehaes, geboren op 23 februari 1871, dochter van Jan Jehaes en Joanna Quest.

Zoon Simon trouwde met Catharina Lambrechts, geboren op 13 mei 1881, dochter van Louis Lambrechts en Maria Loozen.



De hoeve Peukes... van de kaart verdwenen
Na de dood van Paulus-Cornelis en Elisabeth, die kinderloos stierven, werd het stamhuis van de Geritsen in de tweede helft van de twintigste eeuw gesloopt...





Lees meer over het huwelijk van Paulus-Cornelis Gerits en Elisabeth Thijs