|
|
|
Hoeselt Vrugger | Contact | Zoeken |
- Ach zo zat dat
- èn 't plat gëzaat
- Kiekjes gekeken
- In 't landschap
- In steen, hout en goud
- Uit de volksmond
- Voorvaderen
- Te hooi en te gras
- Links
- Zoeken
- Volledig archief
In 't landschap
De drie paelsteenen
Mensen hebben grenzen altijd belangrijk gevonden. Grenzen bakenden bezittingen, machts- en rechtsgebieden af. Zo komt het dat met geregelde tussenposen de grenzen of limieten van een dorp werden afgetreden en opgetekend. Het aftreden van de limieten was een openbaar gebeuren waaraan zowel de schout en schepenen van het betreffende dorp als die van het aangrenzende dorp (of stad) deelnamen. Daarenboven was ook een groot deel van de bevolking verplicht aanwezig bij de evenementen: enerzijds vorderde men de krasse ouderlingen die van onheuglijk lang geleden al wisten dat de grens 'hier' lag en dat het in hun grootvaders tijd ook al zo was; anderzijds moest de jonge garde present zijn om deze wetenschap goed in haar oren te knopen want ooit zou de tijd komen dat zij op hun beurt mochten uitleggen waar het dorp eindigde.
In 1683 was het weer zover. De landcommandeurs van Alden Biesen hadden de heerlijkheid Hoeselt gedurende een groot deel van de 17de eeuw in pand gehouden van de prins-bisschop van Luik, maar dat hoofdstuk was afgesloten. Hoeselt, inbegrepen Althoeselt, werd nu bestuurd door het Kathedraalkapittel van Luik, meer bepaald door kanunnik Guillaume Bernard de Hinnesdael, die ook Groeten Sangher was der Cathedrale Kercke tot Luyck. Deze man werd een tijdje later pandheer van Hoeselt. Het kapittel vaardigde onmiddellijk een rits besluiten uit waaronder het bepalen van de grenzen van de jurisdictie.
Het betreden der limieten vond plaats in het najaar van 1683. In verschillende etappes en op verschillende dagen trok de stoet langs de grenzen van Hoeselt. Op meerdere plaatsen bepaalden natuurlijke elementen -zoals een beek- of andere vaste herkenninspunten in het landschap -zoals een Witte Steen, een kruis, een brug - de grens. Maar elders deed men beroep op de expertise van de ouderlingen. Op hun aanwijzen werd de grens gemarkeerd met op regelmatige afstand van elkaar gegraven kuilen. Naderhand, in 1685, zouden in bepaalde van die kuilen paalstenen geplaatst worden.
Uitgaand van de informatie die te vinden is in de registers van de Hoeseltse schepenbank, was het mogelijk verschillende van die limietstenen te lokaliseren.
Drie van die paelsteenen zijn teruggevonden en uitgegraven. Twee ervan waren daning beschadigd, maar werden deskundig gerestaureerd.
Alle drie de stenen dragen het wapenschild van de Luikse prins-bisschop Maximiliaan-Hendrik van Beieren, die regeerde van 1650 tot 1688.
Boven en onder zijn wapen leest men in kortschrift twee aanroepingen: SancTA MaRiA en SancTE LamBerTe.
Op de geschuinde vlakken staan de namen van de grensgemeenten of -jurisdicties gebeiteld.
De grenssteen Hoeselt-Romershoven-Diepenbeek staat terug op zijn plaats, terzijde van de Aanlofstraat, aan de (vroegere) Aanlofpoel, bij het Aanlofveld.
De grenssteen Hoeselt-Werm is na restauratie terug ingeplant langs de Bovenstraat, achter de tuin of moeshof van de pastorij.
De grens- of gerichtssteen Hoeselt-Werm-Hardelingen is, eveneens na restauratie, teruggeplaatst aan de Kruislinde, op het kruispunt van het verlengde van de Hooilingenstraat en de Panisbergstraat.
Het betreden der limieten vond plaats in het najaar van 1683. In verschillende etappes en op verschillende dagen trok de stoet langs de grenzen van Hoeselt. Op meerdere plaatsen bepaalden natuurlijke elementen -zoals een beek- of andere vaste herkenninspunten in het landschap -zoals een Witte Steen, een kruis, een brug - de grens. Maar elders deed men beroep op de expertise van de ouderlingen. Op hun aanwijzen werd de grens gemarkeerd met op regelmatige afstand van elkaar gegraven kuilen. Naderhand, in 1685, zouden in bepaalde van die kuilen paalstenen geplaatst worden.
Uitgaand van de informatie die te vinden is in de registers van de Hoeseltse schepenbank, was het mogelijk verschillende van die limietstenen te lokaliseren.
Drie van die paelsteenen zijn teruggevonden en uitgegraven. Twee ervan waren daning beschadigd, maar werden deskundig gerestaureerd.
Alle drie de stenen dragen het wapenschild van de Luikse prins-bisschop Maximiliaan-Hendrik van Beieren, die regeerde van 1650 tot 1688.
Boven en onder zijn wapen leest men in kortschrift twee aanroepingen: SancTA MaRiA en SancTE LamBerTe.
Op de geschuinde vlakken staan de namen van de grensgemeenten of -jurisdicties gebeiteld.
De grenssteen Hoeselt-Romershoven-Diepenbeek staat terug op zijn plaats, terzijde van de Aanlofstraat, aan de (vroegere) Aanlofpoel, bij het Aanlofveld.
De grenssteen Hoeselt-Werm is na restauratie terug ingeplant langs de Bovenstraat, achter de tuin of moeshof van de pastorij.
De grens- of gerichtssteen Hoeselt-Werm-Hardelingen is, eveneens na restauratie, teruggeplaatst aan de Kruislinde, op het kruispunt van het verlengde van de Hooilingenstraat en de Panisbergstraat.
Heeft u aanvullende informatie, vragen of opmerkingen?
Mail gerust naar reacties@hoeseltvrugger.be