Atlas der Buurtwegen van Romershoven - Een grenspaal op de grens van drie gemeenten

In het begin van de 17de eeuw zat prins-bisschop Ferdinand van Beieren boven een geldkist, waar er van de bodem meer te zien was dan van de centen die er in zaten. Oorlogen voeren, achter de protestanten aangaan, gebouwen onderhouden en tutti quanti kostten handenvol geld.
Ferdinand lonkte hoopvol naar rijke Duitse Orde van de Landcommanderij van Alden-Biesen. De landcommandeur was wel bereid over de brug te komen en de knip van de portemonnee te halen, maar voor wat, hoort wat. En zo bedong hij een zakelijke zekerheid waarbij de heerlijkheid en gronden van Hoeselt en Alt-Hoeselt werden verpand ten gunste van de landcommanderij.

De landcommandeur werd alzo heer van Hoeselt. Hij voerde deze titel tot 1683, toen Luik de schuld vereffende en het kapittel van de Luikse kathedraal het bestuur van de heerlijkheid Hoeselt opnieuw in handen kreeg. Passende feesten werden georganiseerd voor een plechtige ontvangst van de “edele gedeputeerden van het Domkapittel van Luyck, die quamen ontfanghen die Heerlickheyt Hoesselt”.

De hoerastemming en het feestgedruis namen al vlug af toen het Kapittel van Luik vaststelde dat onder het beheer van de landcommandeur er met “losse hand” werd bestuurd. Wetten, verordeningen, banrechten en zelfs traditionele “gebruycken ende costuymen” werden niet of naar eigen inzicht of goesting voldaan. Kortom de financiële toestand van de heerlijkheid Hoeselt, was bij wijze van spreken even desastreus als deze van onze huidige begroting. Luik nam dan ook drastische maatregelen om de nodige saneringen door te voeren en orde op zaken te stellen. Als administrateur van het Kapittel fungeerde Guillaume Bernard de Hinnesdael, “Canonnick ende Groeten Sangher der Cathedraele kercke tot Luyck, Proest der Collegiaele kercke van St. Cruys tot Luyck”.

Iemand met dergelijke titulatuur kon niet anders dan met de helm geboren zijn en stond zo goed als garant om de successen aaneen te rijgen.

Een van de eerste besluiten betrof het bepalen van de grenzen van de jurisdictie Hoeselt “pour le maintien et la conservation de nos jurisdictions de Hoesselt et Althoesselt”. De doorslaggevende reden voor een correcte grensbepaling had alles te maken met fiscaliteit, lees ‘een centenkwestie’.
Uit de resoluties van de vergadering van 28 april 1681 van ‘De drie Staten van het Land van Luik en het Graafschap Loon’ (Prins-bisschop, adel en vertegenwoordigers van de Goede Steden) bleek immers dat de belastingen dienden betaald aan en volgens de tarieven die gangbaar waren in de gemeente waar de grond gelegen was. M.a.w. geen gefoefel meer met een domicilie naar een gemeente met een aanslag van een percentje minder oftewel een fiscale spitsvondigheid avant la lettre.
Vandaar dus dat het Kathedraalkapittel er bijzonder op toezag dat de afpaling van de grenzen van Hoeselt nauwkeurig gebeurde. Dat er bij de afpaling veel “disputen en contraprotestaties” ontstonden, lag natuurlijk voor de hand.


We verwijzen hier ook graag naar een vorig artikel, waarbij werd herinnerd dat de grenspaal in Romershoven wel eens tijdelijk verdween, maar toch weer werd teruggevonden.

Los van de Romershovense paalsteen, lijkt ons meldenswaardig dat er bij de grensbepaling tussen het Luikse Hoeselt en de Loonse Bilzenaren; niets van de aloude naijver te bespeuren viel en de afpaling rimpelloos verliep.

“De principaelste mannen van het dorp Hoesselt” en de afgevaardigden van Bilzen waren in hun wijsheid van oordeel dat nadere aanduidingen niet nodig geacht werden omdat er voldoende herkenningspunten aanwezig waren. Van goede nabuurschap gesproken!

Wij gaan er alleszins vanuit dat dit toen misschien een eerste aanzet was voor het welslagen van de fusie tussen Bilzen en hun preferente buur Hoeselt.