100-jarige oorlogsveteraan uit WO II te gast in Hoeselt

De heer Yves Croux, dienstdoende burgemeester en een twintigtal sympathisanten en betrokken Hoeseltenaren begroetten de bijzonder kranige man, die met iedereen een hartelijk woord wisselde.

Hij deed de rondreis in het gezelschap van zijn dochter Lisa, zijn oudste zoon Bob, zijn jongste zoon David en de historicus professor emeritus Stephen Bourque van de United States Army, Command and General Staff College, School of Advanced Military Studies.


Van links naar rechts: Bob, Wense, Lisa en David Grabarek

In de periode van 1963 tot 1971 was Wensell Grabarek burgemeester van Durham (North Carolina). Bij zijn aantreden als burgemeester werd hij onmiddellijk geconfronteerd met het probleem van de burgerrechten. Het was voor hem een zeer moeilijke tijd. Hij leverde een bijzondere bijdrage in het afschaffen van de segregatie of het systematisch scheiden van zwarten en blanken in het dagelijkse leven.


75 jaar geleden

Tijdens de oorlog was de heer Grabarek officier bij het ‘309th Field Artillery Battalion, een onderdeel van de ‘78th Infantry Division’.

Op 22 november 1944 kwam het 78th Infantry Division in Europa aan en rukte vanuit Frankrijk op naar het bevrijde deel van België "in de buurt van Tongeren".

Het 309de Bataljon bivakkeerde in Hoeselt en vertrok na een kort verblijf verder naar Roetgen (Duitsland) waar de Duitsers op 16 december 1944 een hevig offensief lanceerden. De gevechten rond de stuwdammen van de Rursee maakten deel uit van het Ardennenoffensief.

Eind februari werd er opgerukt naar de Rijn om er de andere Amerikaanse legers te vervoegen. Als deel van de 78ste Infanteriedivisie staken zij in Remagen de Rijn over en trokken verder oostwaarts om uiteindelijk Duitsland van het Naziregime te bevrijden.

In het History book van het ‘309th Regiment Field Artillery’ vinden we volgende passage waarin het verhaal van Mr. Grabarek bevestigd wordt:

“….De volgende dag kwamen we in de vroege namiddag aan in Hoeselt en vestigden ons in het kwartier dat de vorig troep voor ons geregeld had.
Het hoofdkwartier was een groot kasteel, de ‘A-,B- en Service Batteries’ waren ondergebracht in privé-huizen en de ‘C-battery’ lag in een theaterzaal.
De Belgen maakten plaats in hun huizen voor velen van ons terwijl de rest in het stro op zolders sliep.

In Hoeselt zagen we onze eerste V1 ‘Buzz Bom’. Met hun korte dikke vleugels en staart en het scherpe staccato gesputter van hun motor geleken ze op een geheimzinnige wesp, vliegend in de lucht. We leerden naar hen te kijken en te luisteren, al biddend dat ze ons zouden bereiken alvorens hun benzine opgeraakte en hun onmogelijk gesputter ophield. We moesten die dodelijke steek van die ‘wesp’ niet kennen.
Luik was toen hun hoofddoel, maar ondanks hun grote onnauwkeurigheid waren ze gevaarlijk voor grote afstanden in gelijk welke richting.

De inwoners van Hoeselt waren zeer vriendelijk en drongen aan om al het mogelijke voor ons te doen. We hebben vele plezante avonden rond hun haardvuur doorgebracht met brieven schrijven en met praten over de oorlog en over thuis.

Hier in Hoeselt arriveerde de trein met munitie voor het bataljon. De trein was zwaar geladen met bazooka’s, munitie voor karabijnen en pistolen, handgranaten en houwitsers.
In Hoeselt werden de finale gevechtsvoorbereidingen gemaakt, de laatste onderhoudswerken werden gedaan aan de houwitsers en de voertuigen, fundamentele munitieladingen werden bijeengebracht en geladen en granaten werden verdeeld onder de secties en de individuele soldaten.

Toen alles in gereedheid was gebracht, maakte het bataljon zich klaar om te vertrekken. We wilden dit vriendelijke kleine stadje met hun simpele hoffelijke mensen, niet verlaten. Het werk moest echter gedaan worden.
Met dit in ons achterhoofd begaven we ons op weg in de modderige straten, tot ziens wuivend naar onze nieuwe vrienden.
Als blijk van waardering van het ‘309th Artillery Battalion’ voor de inwoners van Hoeselt plaatsten we net buiten Hoeselt een plakkaat met daarop de tekst: HOESELT- LITTLE AMERICA.

Later die avond naderden we de rand van het Eupener bos. De lucht was betrokken en toen we begonnen met het opslaan van onze tenten, begon het te sneeuwen. We aten en toen de avond viel, kropen we in onze slaapzak, een koude nacht tegemoet. Toen we de volgende morgen wakker werden lag er een sneeuwdek van 4 inches. Het was de eerste sneeuw die we in Europa zagen…”

Veel soldaten die in Hoeselt warm ontvangen waren verloren het leven.

Op het gemeentehuis

Na de begroeting sprak dienstdoend burgemeester Yves Croux de Amerikaanse gast toe:

Beste mijnheer Grabarek, beste familie, collega’s, genodigden,

Het is voor mij een grote eer om, als vervangend burgemeester, u welkom te heten in ons gemeentehuis.
Toen de burgemeester mij vroeg om hem te vervangen bij de ontmoeting van een Amerikaanse oorlogsveteraan van het 309th Field Artillery Battalion van de 78th Infantry Division voelde ik fierheid en dankbaarheid. Het is echt een eer om u hier te ontmoeten, 75 jaar later.
Laat mij beginnen met de mensen voor te stellen die ik speciaal uitnodigde om u hier te ontmoeten.
Vooreerst is er een delegatie van de NSB Hoeselt, de NSB is de Nationale Strijdersbond.
Dan is er een delegatie van de lokale Historische Kring die onlangs een boek publiceerde over de geschiedenis van Hoeselt in WO I.
En tenslotte hebben we Jacky en Jules, echte getuigen van WOII en van Amerikaanse soldaten die in Hoeselt verbleven.
Toen ik Jacky een paar dagen geleden belde, in verband met uw komst, nodigde hij u en ons onmiddellijk uit om zijn indrukwekkend privé-oorlogsmuseum te bezoeken. Dus als u het goed vindt hebben we straks de gelegenheid om zijn zeer unieke collectie te bekijken.
Geachte heer, vorige maandag 11 november, herdachten wij het einde van Werldoorlog I en Wereldoorlog II.
Precies 75 jaar geleden bevrijdden Amerikaanse soldaten ons van de Duitse bezetting. Inwoners van Hoeselt vierden de aankomst van de geallieerden en verwelkomden hen als helden. Jullie van het 309th Field Artillery Battalion van de 78th Infantry Division waren die helden.
En mijnheer, ik ben zeer fier te horen dat de Amerikaanse soldaten zich zeer welkom voelden in Hoeselt.
Er werd mij verteld dat onze mensen zelfs hun bedden ter beschikking stelden om het de Amerikaanse soldaten zo comfortabel mogelijk te maken tijdens hun verblijf in Hoeselt.
Uitgelaten kinderen kregen lekkere chocolade, mannen namen dankbaar sigaretten in ontvangst.
Uw medesoldaten spraken erover om een plakkaat te maken met de vermelding: "Hoeselt-Little America". Jammer genoeg kan ik niet bevestigen dat dit plakkaat ooit gemaakt zou zijn.
Wat ik wel kan bevestigen is, dat ons gemeentehuis nog steeds de vlag van de 78th Infantry Division in haar bezit heeft, als herinnering aan de hartverwarmende periode na vijf jaar van Duitse bezetting, ellende, geweld, honger en duisternis. Deze vlag is ons symbool van vrijheid, hoop, vriendschap maar vooral van dankbaarheid, dankbaarheid voor degenen die hun leven gaven en voor hen die overleefden.
Dankbaarheid voor de Amerikaanse soldaten die al hun geliefden achter lieten om de oceaan over te steken, om vrijheid te brengen voor een volk dat zij niet kenden.
Laten we dit nooit vergeten, Dank u mijnheer!

(Nederlandse vertaling)

Na de warme speech van Yves Croux nam de heer Grabarek het woord:

“Het is een hoge prijs. We betaalden een hoge prijs, jullie en ik, maar we hebben de oorlog gewonnen. Ik spreek ook voor alle gesneuvelden wanneer ik dit zeg.
Ik weet dat ze jullie willen bedanken. Bedankt! Bedankt!
Ik zal me de warme mensen van Hoeselt altijd blijven herinneren; hun goedheid, hun gastvrijheid en hoe hoffelijk ze waren voor de Amerikaanse soldaten. We werden onmiddellijk vrienden.
We voelden ons deel van de familie van af de eerste dag. Dat zal ik nooit ofte nimmer vergeten.

Hij was zeer ontroerd toen hij met de vlag van de divisie gefotografeerd werd.








Deze vlag werd destijds door 7 Amerikaanse veteranen die Hoeselt bezochten, geschonken aan de toenmalige burgemeester Capiot. Deze gift was voor hen de uitdrukking van dankbaarheid voor de manier waarop de Hoeseltenaren destijds de Amerikaanse bevrijders ontvingen.

De toenmalige burgemeester beloofde dat deze vlag steeds een ereplaats zou krijgen in de raadzaal naast de Belgische en Europese vlaggen.

In het oorlogsmuseum van Jacky Comhair

Na een gezellige receptie met drank en Limburgse vlaai vertrok het gezelschap naar Werm voor een bezoek aan het oorlogsmuseum van Mr. Jacky Comhair. Ook hier werd na het bezoek getrakteerd op een natje en een droogje. Opnieuw drukte de 100-jarige veteraan zijn dankbaarheid uit voor de hartelijke ontvangst in Hoeselt in 1944. Met een gezellige babbel werd de avond afgesloten.



Hoeselt en het 78th Infantry Division

Hoeselt heeft altijd een bijzondere affiniteit met de ‘78th Infantry Division’ gehad. Meerdere keren bezochten veteranen, individueel of in groep, Hoeselt en Werm. Zo werd op 6 mei 2000 een herdenkingssteen onthuld aan de zijgevel van het Hoeselts gemeentehuis, in aanwezigheid van een veertigtal Amerikaanse oorlogsveteranen, hun familieleden, Hoeseltse gastgezinnen, een afgevaardigde van de Amerikaanse ambassade en leden van het Herdenkingscomité WO-II Zuid-Limburg.

De woning van Jacky Comhair stond steeds open voor de veteranen. Hij ontving jaarlijks ganse busladingen gastvrij in zijn huis en meerdere keren was hij gast op de jaarlijkse reunies van ‘the 78th Infantry Division’ in Amerika.