Twee straffe madammen

Bilia Rubens
Bilia Rubens, in de dagelijkse omgang Bildien of Bildje genoemd, trouwde wellicht vóór 1614 met Colla Colardi. Want in januari 1614 werd hun zoontje geboren. Bij die gelegenheid noteerde de pastoor in het doopregister dat papa Nicolaes (Colla) servus was in Bos. Servus kan op allerlei manieren vertaald worden: van slaaf over knecht tot dienaar of lakei. Want ook die laatste interpretatie is mogelijk: op het kasteel van Bosch woonden deftige mensen, met andere woorden: mensen die zich zo deftig voelden dat ze hun huisknechten misschien wel lakeien noemden...
Colla bezat een eigen huis en een stuk bos... misschien betekende servus in dit geval eerder zaakvoerder of rentmeester?
De naam van de zoon die in 1614 ter wereld kwam is in het doopregister niet meer leesbaar, maar de jongen was in 1629 het enige in leven zijnde kind van Colla en Bildje.
In 1629 zou zijn vader sterven... de zoon was toen 15 jaar!

De liefde van Colla voor zijn Bildje moet wel heel groot geweest zijn... althans zo bleek toch uit het testament dat hij op 17 augustus 1629 van op zijn sterfbed dicteerde aan pastoor van Ham.

Hij liet aan zijn vrouw Bildje het huis en het hof waarin zij samen woonden, in volle eigendom, met alles er op en er aan. Na zijn dood mocht zij met het huis doen wat zij wou: erin blijven wonen, het verkopen, belasten, hypothekeren... alles naar eigen goeddunken en profijt. En dat ondanks het feit dat beiden toch ook nog een zoon hadden.
Zonder dergelijke testamentaire clausule zou slechts het vruchtgebruik van de woning toegekomen zijn aan Bildje. Hun beider zoon had normaal de blote eigendom ervan geërfd.

Aan de andere kant moet men dan ook weer toegeven dat Colla zijn bezorgdheid voor de verdere rechten van zijn zoon niet kon verstoppen, al sloeg zijn bezorgdheid slechts op een randgebeuren van zijn nalatenschap. Onlangs had hij van zijn schoonzus Clara Rubens een bos of een wei gekocht. De koop was echter niet geregistreerd voor de schepenbank. Om te vermijden dat, omwille van het ontbreken van deze formaliteit, zijn zoon hiervan enig nadeel zou ondervinden, wou hij hier toch in het bijzonder op wijzen.

Het ging echter snel in die tijd!

We schrijven 22 oktober 1629... Claes Collardi lag amper 2 maanden onder de zoden...
De inkt van het testament van haar geliefde Colla was nauwelijks opgedroogd of Bildje stond opnieuw voor de deur van pastoor van Ham: deze keer voor het opmaken van een huwelijkscontract.
De man van haar dromen was dit keer een zekere Gerard Keenes, of moeten we zeggen dat eerder Gerard zijn droomvrouw trof...!?
Inderdaad, de enige die iets in de trouwgemeenschap inbracht was Bildje, en dat iets was... huis en hof dat Colla Colardi zaliger bij testament aan zijn treurende echtgenote had nagelaten!
En zo trouwde Gerard Keenes vrouw met huis en hof...

En of dat alles nog niet genoeg was, zette zij haar eigen zoon bij een eventuele erfenis opnieuw een bank naar achter. Mocht Bildje immers overlijden vóór Gerard, dan mocht deze voor de rest van zijn leven verder blijven genieten van het huis en hof van Colla Collardi zaliger.
Pas na de dood van de langstlevende van de beide trouwlustigen zouden huis en hof uiteindelijk toekomen aan de zoon die door Colla Collardi bij Bildien Rubens was verwekt.


Het huwelijk werd ingezegend op 5 november 1629.
Het echtpaar Keenes-Rubens blijft nu enkele jaren uit de boekskes...
Tijd om de schijnwerpers te richten op...

Clara Rubens
Clara Rubens had op zijn minst drie kinderen en ze waren alle drie onwettig. Dat was één van de eerste dingen die ze in haar testament zou duidelijk maken: "ik heb geen wettige kinderen".
Haar oudste, Godfried of Guerdt, werd in 1613 geboren. Hij kreeg niet alleen de voornaam, maar ook de familienaam van zijn natuurlijke vader: Godfried Vandekaetsbeeck. Clara had ook twee dochters: Eva en het nakomertje Margarita, geboren in juni 1632.

In de tweede helft van augustus 1634 bereikte de pest hun woning.
Dochter Eva bezweek als eerste, op 28 augustus. Pastoor van Ham bereidde haar en haar moeder voor op de dood. Clara vocht dus ook al tegen de ziekte. Een week later, op 4 september, besefte ze dat haar uren geteld waren en in allerijl werd pastoor van Ham opnieuw ontboden. Dit keer voornamelijk om haar laatste wil te noteren. De pastoor deed dit in het Latijn...

"4 september 1634 testament van Clara Rubens
Clara Rubens, voorbereid, op de dood toen haar dochtertje aan dezelfde besmetting stierf, is nu opnieuw met alle laatste sacramenten berecht en verklaart in aanwezigheid van Henrick Vanderbeeck als getuige...
- dat ze geen wettig kind heeft of had
- dat ze evenwel wil dat haar zoon Godefridus, verwekt door Godefridus Vandercaetsbeeck, als gift (aalmoes) ofwel 200 gulden Brabants ééns krijgt, te hechten (of hypothekeren) op het huis en hof dat haar, testamentmaaktster, toebehoort, ofwel de jaarlijkse intrest van dit kapitaal ten penninck xv..."
['ten penninck xv' betekent: tegen een rente van 1/15de of 6,66 %]

Tweehonderd gulden Brabants was een mooi bedrag en het is onwaarschijnlijk dat de erfgenamen die som zomaar op tafel konden leggen. Het zou dus de rente worden.
Eigenaardig is dat het derde kind van Clara in deze wilsbeschikking niet ter sprake komt. Misschien voorvoelde Clara dat ze de kleine Margarita zou meenemen in de dood?

Clara stierf nog diezelfde dag. Twee dagen later overleed een kind van Clara. Dat moet het jongste dochtertje geweest zijn. Van zoon Godfried komt er immers nog een teken van leven...

Op 15 april 1635, lieten de nabestaanden van Clara van zich horen in een nieuwe akte. Dit keer geen testament of huwelijkscontract, maar een zakelijke regeling ter betaling van de 200 gulden of de rente die in het testament van Clara aan haar zoon Guerdt bij pure aelmoesse gelaeten is.
Uit die akte vernemen we wie de twee algemene erfgenamen waren van de nalatenschap van Clara: Frans Rubens, de broer van Clara en Bildje, en Gerard Keenis, als man van - en in naam van - Bildje.
Zoon Guerdt niet dus; hij kreeg alleen de 200 gulden.

Het huis van Clara werd in twee helften verdeeld en Frans verkocht zijn helft - inbegrepen de rentelast die eraan gehecht was.
Maar: 'Gerardt begeert tsijne aenpaert te halden'. Met deze akte verbond Gerard zich tot de jaarlijkse betaling van de helft van de rente. De betaling zou een eerste keer gebeuren op 4 september 1635, precies één jaar na het overlijden van Guerdts moeder.

Vanaf dan valt er over deze betrokkenen geen nieuws meer te rapen...

Bildjes zoon
Eindelijk, in 1640, komen we te weten hoe de zoon van Colla en Bildje heette: Nicolaes Collardi.
Voor justitie van Hoeselt was er toen een proces hangend tussen Nicolaes en zijn nonkel Frans Rubens. Over het stuk bos dat zijn ouders indertijd gekocht hadden van tante Clara maar waarvan Colla senior de overdracht niet had laten registreren! Zijn vader had de kwestie nog met nadruk in zijn testament vermeld... maar nonkel Frans gebaarde, na de dood van Clara, van krommenaas en liet zich het bos als erfstuk toebedelen.
Uiteindelijk kwam het tussen Nicolaes en Frans tot een minnelijke schikking...

Nu we zijn naam kennen, is het haast zeker dat Bildjes enige zoon de Colla Collardi was die omstreeks dezelfde tijd door de Vrouwe van Werm, Mechteld Schroets, benoemd werd tot molenaar van haar banmolen.